Czy możesz namalować obraz, wzorując się na cudzym zdjęciu?

Kamila Mistarz | 2021-08-06

2021-08-06 - BLOG - Czy możesz namalować obraz wzorując się na cudzym zdjęciu?
Twórcy cały czas tworzą dzieła opierając się na tym, co kiedyś już gdzieś widzieli czy doświadczyli, mniej lub bardziej świadomie. W którym momencie pojawia się jednak problem? Kiedy przekraczasz tę cienką granicę oddzielającą inspirację lub dzieło zależne od plagiatu?

Spróbujemy dziś wyjaśnić od strony prawnej, czy możesz namalować obraz wzorując się na cudzym zdjęciu lub innym dziele i kiedy naruszasz prawa autorskie innych twórców. Sprawdź czym jest inspiracja, opracowanie i plagiat.

 

INSPIRACJA

Inspiracja to unikalne dzieło powstałe w wyniku twórczej modyfikacji cudzego utworu i do tego utworu się odwołującym.

Czyli:

Malujesz obraz w luźny sposób nawiązujący do zdjęcia dodając istotny, własny wkład twórczy lub tworzysz parodię, pastisz lub karykaturę.

Cechy inspiracji:

  • jest samodzielnym utworem chronionym prawem autorskim
  • możesz dowolnie rozporządzać dziełem i nie potrzebujesz na to żadnych zgód
  • możesz uznawać się za autora i nie wspominać o autorze zdjęcia, które Cię zainspirowało

Przykład:

Jerzy Duda-Gracz – „Józefowi Chełmońskiemu”

 

OPRACOWANIE

Opracowanie (czyli dzieło zależne, np.: przeróbka, adaptacja, tłumaczenie), to dzieło powstałe z przekształcenia cudzego utworu z zachowaniem istotnych elementów utworu oryginalnego.

Czyli:

Malujesz obraz używając istotnych elementów czyjegoś zdjęcia lub obrazu dodając własne elementy twórcze. Tworzysz opracowanie.

Cechy opracowania (dzieła zależnego):

  • jest samodzielnym utworem chronionym prawem autorskim
  • musisz uzyskać zgodę autora zdjęcia na rozporządzanie dziełem
  • podpisując dzieło musisz uwzględnić autora zdjęcia lub oryginalnego obrazu i jego nazwę

Przykład:

Banksy – „Show me the Monet”

 

PLAGIAT

Plagiat, to dzieło powstałe w wyniku skopiowania cudzego utworu bez istotnych modyfikacji twórczych.

Czyli:

Malujesz obraz wprost kopiując elementy i kompozycję zdjęcia. Robisz plagiat.

Cechy plagiatu:

  • nie jest samodzielnym utworem chronionym prawem autorskim
  • nie możesz korzystać ani rozporządzać plagiatem (naruszyłbyś prawa majątkowe autora)
  • nie masz prawa podpisywania się jako autor pod plagiatem (naruszyłbyś prawa osobiste autora)

Niezawodne przykłady plagiatu znajdziecie na stronie FB Beka z Młodej Sztuki. Polecamy ten profil. Na przykład takie cudo tam wykopaliśmy:

UWAGA!

  • Granice pomiędzy tymi pojęciami są bardzo płynne.
  • Często bardzo trudno jest odróżnić inspiracje od opracowania. W razie sporu sprawę rozstrzyga sąd.
  • Po 70 latach od śmierci twórcy jego prawa autorskie wygasają – nie naruszasz wtedy żadnych praw.

Tak właśnie wygląda sytuacja jeśli chodzi o wzorowanie się na cudzych zdjęciach czy dziełach. Oczywiście możecie ćwiczyć rysując te same kompozycje, a nawet starać się wiernie odtwarzać każdy szczegół, ale jeśli prawa autorskie twórcy nadal są aktywne, nie możecie sprzedawać takiego obrazu. Uważajcie, żeby nie popełnić gafy!